Podstawowe badanie morfologiczne krwi polega na ocenie ilościowej i jakościowej komórek krwi. Na wstępie warto zaznaczyć, że każde laboratorium może mieć swój własny zakres wartości referencyjnych dla danego składnika, różnice zwykle są niewielkie. Różni się on w zależności od używanego sprzętu, badanej populacji, wysokości nad poziomem morza i innych czynników. Poza tym około 5% populacji może wykazywać nieznaczne odchylenia od zakresu wartości referencyjnych, więc jeśli nasze wyniki są lekko poniżej lub powyżej zakresu wartości referencyjnych to nie zawsze musi to oznaczać, że dzieje się coś niepokojącego. Interpretacji wyników badań laboratoryjnych powinien dokonać lekarz. Niestety nie zawsze choroby manifestują się w wynikach badań laboratoryjnych, więc możemy być chorzy, a wyniki laboratoryjne będą pozostawały w granicach wartości referencyjnych.Warto pamiętać o wykonaniu morfologii przynajmniej raz w roku. Dzięki niej możemy bardzo szybko stwierdzić pierwsze niepokojące objawy np. niedoborów żywieniowych, naszego nawodnienia, ale także dużo poważniejszych chorób, jak nowotwory, choroby rozrostowe, choroby autoimmunologiczne, choroby narządowe i odpowiednio na nie reagować.
Układ czerwonokrwinkowy
RBC, czyli ogólna ilość krwinek czerwonych. Erytrocyty są nośnikami tlenu dzięki hemoglobinie, czerwonemu barwnikowi, który go transportuje z płuc do wszystkich komórek organizmu. Prawidłowe zakresy to dla kobiet 4- 5,4 mln/mm^3, dla mężczyzn 4,5- 6 mln/ mm^3. Parametr ten jest dość orientacyjny i zawsze należy go interpretować razem z innymi dotyczącymi układu czerwonokrwinkowego. Podwyższone wartości ilości krwinek czerwonych mają osoby żyjące wyżej nad poziomem morza, w górach, obserwuje się to także u palaczy (związki zawarte w dymie papierosowym (głównie tlenek węgla, czad, CO) blokują hemoglobinie miejsce wiązania tlenu!). Obniżona wartość może być powiązana z anemią.
HGB- hemoglobina. U mężczyzn powinna znajdować się w przedziale 13-18 g/dl, u kobiet 12-16 g/dl. Zwykle przy niedokrwistości parametr ten jest obniżony, natomiast przy odwodnieniu wzrasta.
HCT- hematokryt. Jest to stosunek objętości komórek krwi do objętości całej krwi. U kobiet powinien znajdować się w przedziale: 36-44%, a u mężczyzn 40-50%. Sam hematokryt w powiązaniu z barwą moczu może nam mówić o stanie nawodnienia organizmu.
MCV- średnia objętość krwinki czerwonej (podawana w femtolitrach ♥ 10^-15), zakres wartości to 80-95 fl. Parametr ten może nakierować nas na przyczynę anemii, przy niedokrwistości spowodowanej niedoborem żelaza, będziemy mieć spadek wartości MCV, razem z obniżoną wartością RBC i HGB. Uwaga! Nie należy podawać żelaza, jeśli nie stwierdzono przyczyny jego niedoboru. Zwiększoną wartość MCV obserwuje się w chorobach wątroby, u osób nadużywających alkoholu, w niedoborach kwasu foliowego czy witaminy B12.
MCH- średnia waga hemoglobiny w krwince czerwonej, zakres wartości referencyjnych 27-32 pg (pikogramy ♥ 10^-12). Jest to parametr wyliczony z ilorazu hemoglobiny i ilości krwinek czerwonych.
MCHC- średnie stężenie hemoglobiny w krwince. Zakres wartości to 32-36 g/dl.
RDW- to miara zróżnicowania wielkości erytrocytów. Zakres wartości to 11,5-14,5%. Zwykle ocenia się go razem z MCV w ustalaniu przyczyn niedokrwistości. Niski MCV z wysokim RDW zwykle sugeruje anemię z niedoboru żelaza, zaś niskie MCV z prawidłowym RDW pojawia się zwykle w stanach przewlekłych.
RET- ilość retikulocytów (niedojrzałych krwinek czerwonych), odzwierciedla tempo syntezy w szpiku. Powinna zawierać się w przedziale 0,5-1,5%. Prawidłowa interpretacja tego wskaźnika powinna brać pod uwagę status kliniczny. Zwiększona ilość retikulocytów pojawia się w czasie zwiększonego zapotrzebowania organizmu na krwinki czerwone np. przy przewlekłym niedotlenieniu (w górach, u palaczy, przy wadach serca czy chorobach płuc), po leczeniu niedokrwistości, w niedokrwistości po krwotokach czy przy zwiększonym niszczeniu erytrocytów.
Układ białokrwinkowy
WBC- ilość białych krwinek. Zakres wartości referencyjnych wynosi 4-10 tys./mm^3.
Zwiększona ilość, ale zwykle w górnej granicy zakresu może być spowodowana ciążą, zwiększoną temperaturą zewnętrzną, opalaniem, wysiłkiem fizycznym czy stresem. W stanach patologicznych wzrost liczby białych krwinek jest zwykle większy i są to np.: stany zapalne, uszkodzenie tkanek, zatrucie, zakażenie, nowotwór.
Do białych krwinek zaliczamy:
neutrofile (1,8-8 10^9/l, 60-70% białych krwinek)- są główną frakcją białych krwinek, które biorą udział w zwalczaniu obcych białek dostających się do naszego organizmu. Ich wysoki poziom koreluje zwykle z zakażeniem bakteryjnym, grzybiczym, reumatoidalnym zapaleniem stawów, dną moczanową, zatruciem, chorobą nowotworową czy wzmożonym stresem lub intensywnym wysiłkiem fizycznym. Natomiast spadek liczby neutrofili obserwuje się w zakażeniach wirusowych, niektórych bakteryjnych (np. salmonellą czy gruźlicy), przy uszkodzeniu szpiku, przy niedoborach witamin, wysokim spożyciu alkoholu czy przyjmowaniu niektórych leków.
bazofile (0-0,2 x10^9/l; ~1%)- razem z innymi granulocytami stanowią pierwszą linię obrony przed zakażeniami, uwalniają histaminę (biorą udział w reakcjach alergicznych) oraz heparynę (działanie przeciwkrzepliwe), dlatego zwiększona ich ilość występuje w stanach alergicznych, ale także w gruźlicy, chorobach reumatycznych, nowotworach, niedoczynności tarczycy czy zapaleniu jelit.
eozynofile (0- 0,45x10^9/l; 2-4%)- biorą udział w unieszkodliwianiu wnikających patogenów, mają zdolność fagocytozy (pochłaniania obcych komórek), mają w swoich ziarnistościach wiele substancji, m. in. histaminazę hamującą odczyn alergiczny. Wzrost eozynofili obserwuje się głównie w reakcjach alergicznych oraz w zakażeniach (przede wszystkim pasożytniczych), ale także w chorobach płuc, tkanki łącznej czy w nowotworach. Spadek liczby eozynofili obserwuje się podczas terapii glikokortykosteroidami, w nadczynności kory nadnerczy, zakażeniach bakteryjnych i chorobach pierwotniakowych, ale także przy długotrwałym stresie czy toczniu trzewnym.
limfocyty (1-4,510^9/l; 15-40%)- to zróżnicowana grupa białych krwinek, które powstają nie tylko w szpiku, ale także w grasicy, śledzionie czy węzłach chłonnych, nie posiadają w cytoplazmie ziarnistości wydzielniczych, ale pełnią inne funkcje, np. limfocyty B wytwarzają przeciwciała, limfocyty T biorą udział w komórkowej odporności organizmu niszcząc obce antygeny. Spadek ilości limfocytów zwykle świadczy o upośledzonej odporności, m. in. AIDS, a także o chorobach takich jak toczeń, stwardnienie rozsiane, reumatoidalne zapalenie stawów, chorobach układu krwiotwórczego czy uszkodzeniu szpiku. Natomiast ich wzrost obserwuje się w infekcjach wirusowych i przeziębieniach, nowotworach układu krwiotwórczego i limfatycznego, zapaleniu naczyń, zaburzeniach autoimmunologicznych.
monocyty (0-0,8 10^9/l; 1-8%)- produkowane są w szpiku kostnym, z którego drogą naczyń krwionośnych docierają do każdego miejsca w naszym ciele gdzie są potrzebne, gdzie stają się makrofagami i biorą udział w odpowiedzi immunologicznej organizmu poprzez usuwanie patogenów i martwych komórek, poprzez fagocytozę oraz produkują różne substancje biorące udział w modulowaniu odpowiedzi immunologicznej. Zwiększenie ilości tych komórek obserwuje się w chorobach zakaźnych jak mononukleoza, w schorzeniach hematologicznych, chorobach zapalnych jelit czy wątroby, przy stosowaniu niektórych leków czy w długotrwałym stresie. Spadek ilości monocytów to rzadka sprawa, obserwowany w niedokrwistości związanej z uszkodzeniem szpiku, leczeniem glikokortykosteroidami czy w przypadku niektórych chorób zakaźnych.
Płytki krwi (trombocyty)- 150-450 10^9/l- odgrywają kluczową rolę w procesie krzepnięcia krwi. Tam gdzie dochodzi do przerwania ciągłości naczyń krwionośnych płytki ulegają agregacji tworząc pierwotnie czop płytkowy, uwalniają szereg czynników, które powodują w końcowym etapie powstanie strupa.
Małopłytkowość może pojawić się jako wynik nadmiernego ich niszczenia, upośledzonego procesu ich tworzenia, spadkiem wytwarzania płytek, niewydolności nerek, uszkodzeniem szpiku, wiąże się ją też z niedoborami witaminy B12 czy kwasu foliowego, infekcjami np. mononukleozą czy odrą, przy niszczeniu płytek w zakażeniach bakteryjnych lub autoimmunologicznych, a także w chorobach nowotworowych. Nadmiar płytek pojawia się po usunięciu śledziony, po porodzie, infekcjach czy nadpłytkowości samoistnej.
https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/99884,morfologia-krwi
https://www.medistore.com.pl/zdrowie/morfologia-krwi
https://pulsmedycyny.pl/morfologia-krwi-powinna-byc-badaniem-obowiazkowym-956308
https://journals.viamedica.pl/journal_of_transfusion_medicine/article/view/48116/38631
https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/147817,eozynofile-we-krwi-obwodowej-i-wydzielinach-badanie
Bardzo pomocny artykuł. Wiele osób nie potrafi interpretować wyników badań morfologii. Warto poznać co oznaczają poszczególne wartości, ale i tak najlepiej wynik skonsultować z lekarzem.
OdpowiedzUsuń